Hormone Serotonin & Hội Chứng Serotonin Tác Động Lên Cơ Thể Người
Serotonin là một chất trung gian hóa học quan trọng của hệ thần kinh trung ương, có tác dụng trên các cơ quan đích như thần kinh, tim mạch, máu, tiêu hóa, tiết niệu… Với một lượng serotonin bình thường trong máu sẽ không có biểu hiện gì đặc biệt. Nhưng khi chất này tăng cao sẽ xuất hiện hội chứng Serotonin có thể nguy hiểm đến tính mạng. Thuốc là một trong những nguyên nhân gây nên hội chứng này.
I. Serotonin là gì và nó có tác dụng gì đối với cơ thể?
Serotonin được tạo ra bởi một quá trình chuyển hóa sinh học kết hợp giữa tryptophan – một thành phần của protein, với tryptophan hydroxylase (sciencedirect) – một enzyme có chức năng tham gia vào quá trình tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh.
Vậy hormone serotonin là gì? Đa số nhà khoa học cho rằng serotonin là chất dẫn truyền thần kinh, mặc dù có một số ít lại coi nó là một loại kích thích tố. Do ngoài não ra, nó còn được sản sinh trong ruột.
Xem thêm:
- 10 Sự Thật Tâm Lý Học Giúp Bạn Hiểu Hơn Về Bản Thân Mình
- 8 Dấu Hiệu Chỉ Ra Bạn Là Người “Cực Kì Nhạy Cảm”
- Hội Chứng Cryptomnesia- Căn Bệnh Mất Trí Đáng Sợ Mà Bạn Cần Biết.
Bên cạnh đó, serotonin tự nhiên cũng được tìm thấy trong tiểu cầu huyết thanh và hệ thần kinh trung ương (CNS). Do sự hiện diện của nó tại nhiều nơi trên cơ thể nên người ta cho rằng nó có khả năng tác động đến nhiều chức năng tâm sinh lý của con người.
Một đặc điểm khác là, serotonin được sản sinh tại não thì chỉ có thể hoạt động trong cơ quan này, do nó không thể lưu chuyển vượt qua ràng rào huyết thanh của não.
1. Chức năng của Serotonin
Được gọi với một cái tên khá mỹ miều, “phân tử hạnh phúc” – Serotonin là một chất hóa học sở hữu nhiều chức năng và đôi khi người ta gọi nó là do khả năng làm sản sinh những cảm xúc tốt đẹp cho con người.
Là một chất dẫn truyền thần kinh, serotonin chuyển tiếp tín hiệu giữa các tế bào thần kinh hoặc tế bào não nhằm điều chỉnh cường độ của nó.
Người ta tin rằng hợp chất này đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống thần kinh trung ương (CNS) và chức năng chung của cơ thể, đặc biệt là đường ruột-dạ dày (GI).
Xem thêm: 5 Cách Đơn Giản Để Vượt Qua Lo Lắng
Mặc dù khá đa chức năng, nhưng serotonin (Wikipedia)tự nhiên tác động nhiều nhất đến các tế bào não, theo cách trực tiếp lẫn gián tiếp như: Co rút ruột, điều tiết tâm trạng, tạo máu đông, gây cảm giác buồn nôn, ảnh hưởng chức năng tình dục…
2. Những tác dụng nổi bật của setoronin
Serotonin bao gồm các tác dụng nổi bật
- Sức khỏe tim mạch: Hóa chất này giúp làm giảm các vấn đề về tim như đau tim và đột quỵ. Thiếu Serotonin trong cơ thể có thể làm thay đổi nhịp tim
- Phát triển não: Chức năng quan trọng nhất của Serotonin là sự phát triển của não. Thiếu hụt Serotoni có thể dẫn đến chứng tự kỉ và hội chứng Down
- Tác dụng với da: Serotonin giúp loại bbor trần cảm, lo lắng và giúp bạn thư giãn, và đây cũng là một lợi ích dành cho làn da. Chúng hoạt động như một loại thuốc chống trầm cảm và giúp da sáng tự nhiên.
- Thư giãn: Serotonin giúp thư giãn, giảm cảm giác ốm đau, mệt mỏi và chậm chạp
- Điều trị mất ngủ: Sự thiếu hụt serotonin có thể gây rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân.
- Giảm đau đầu: Serotonin có tác dụng kỳ diệu trong việc giảm đau tức thời, liên tục. Trong một số trường hợp, nó cũng giúp xử lý chứng đau nửa đầu.
3. Các triệu chứng khi cơ thể thiếu hụt serotonin
Nồng độ serotonin trong máu thấp có thể biểu hiện qua các triệu chứng như: giảm trí nhớ, tâm trạng không tốt, thèm ăn thức ăn ngọt hoặc thức ăn dạng tinh bột, khó ngủ, cảm giác tự ti, lo âu, có hành vi gây hấn
II. Những dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng serotonin?
Serotonin tự nhiên là một chất trung gian hóa học được sản xuất bởi cơ thể cho phép tế bào não và các tế bào thần kinh khác giao tiếp với nhau. Với một lượng serotonin bình thường hằng định trong máu sẽ không có biểu hiện gì đặc biệt nhưng nếu quá ít có thể gây ra chứng trầm cảm và quá nhiều có thể dẫn đến hoạt động của tế bào thần kinh quá mức, gây ra các triệu chứng có thể tử vong được gọi là hội chứng serotonin.
Xem thêm:“Alice ở Xứ sở thần tiên” Căn Bệnh Ám Ảnh Cuộc Sống Của Bạn
Khi bị hội chứng serotonin, người bệnh thường có biểu hiện lú lẫn, kích động hoặc bồn chồn, giảm tập trung chú ý, đau đầu, thay đổi huyết áp và/hoặc nhiệt độ, buồn nôn và/hoặc nôn, tiêu chảy, nhịp tim nhanh, đau cơ hoặc co giật cơ, rung mình, vã mồ hôi…
Trường hợp nặng, hội chứng serotonin có thể đe dọa tính mạng. Nếu gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng như: sốt cao, co giật động kinh, nhịp tim không đều, bất tỉnh… người bệnh nên đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời.
12 triệu chứng phổ biến của hội chứng serotonin:
- Lẫn lộn
- Kích động hoặc bồn chồn
- Giãn đồng tử
- Nhức đầu
- Những thay đổi về huyết áp/nhiệt độ
- Buồn nôn và/hoặc nôn mửa
- Tiêu chảy
- Nhịp tim nhanh
- Rung
- Mất sự phối hợp cơ hoặc co giật cơ bắp
- Run rẩy và nổi da gà
- Đổ mồ hôi nhiều
Trong các trường hợp nặng, hội chứng serotonin có thể đe dọa tính mạng. Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng như sau, hãy đi cấp cứu ngay lập tức:
- Sốt cao
- Co giật
- Loạn nhịp tim
- Bất tỉnh
III. Các loại thuốc dẫn tới hội chứng serotonin nếu dùng không đúng cách:
- Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chống trầm cảm là các thuốc được sử dụng để cải thiện năng lượng và cảm xúc cho người bệnh. Có nhiều nhóm thuốc chứa các hoạt chất khác nhau với các tác động khác nhau đến bệnh lý cần điều trị nhưng lại gây tác dụng không mong muốn là hội chứng serotonin.
Xem thêm: Bệnh Rối Loạn Cưỡng Chế (Obsessive-compulsive disorder – OCD)
- Thuốc điều trị đau nửa đầu (nhóm triptan)
Nhóm thuốc Triptan với các thuốc như: sumatriptan (Imigran), Rizatriptan (maxalt)… thường được sử dụng khi các nhóm thuốc trên không mang lại hiệu quả điều trị giảm đau như mong muốn.
Nhóm thuốc này tác động như một chất chủ vận chọn lọc và đặc hiệu lên các thụ thể 5- T1B/1D (5-Hydroxytriptamine 1B/1D) ở các mạch máu não gây co mạch.
Cần lưu ý nhóm thuốc này không được sử dụng cho người cao huyết áp, đau thắt ngực, không dùng chung với thuốc Ergotamin (hellobacsi), với nhóm thuốc IMAO (monoamine oxydase inhibitors).
- Các thuốc gây nghiện bất hợp pháp
Việc sử dụng cùng lúc các loại thuốc gây nghiện như thuốc lắc và MDMA có khả năng làm tăng nguy cơ mắc hội chứng serotonin.
- Ngoài ra, các loại thực phẩm chức năng từ thảo mộc, thuốc trị ho và cảm lạnh … cũng có thể dân đến hội chứng này
IV. Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc hội chứng serotonin ?
- Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây hội chứng serotonin như:
- Bạn bắt đầu sử dụng hoặc tăng liều một loại thuốc làm tăng nồng độ serotonin.
- Bạn uống nhiều hơn một loại thuốc làm tăng nồng độ serotonin.
- Bạn uống thảo dược bổ sung làm tăng nồng độ serotonin.
- Bạn sử dụng một loại thuốc bất hợp pháp gây tăng nồng độ serotonin.
V. Những phương pháp nào dùng để điều trị hội chứng serotonin?
Việc điều trị hội chứng serotonin chủ yếu tập trung kiểm soát các triệu chứng và khôi phục lại serotonin về mức bình thường.
Thông thường, chỉ cần ngưng việc dùng nhầm thuốc, ví dụ uống cùng lúc 2 loại như đã nêu, cũng đã giúp giảm dần các triệu chứng.
Xem thêm: 4 Loại Hormone Hạnh Phúc Mà Bạn Không Thể Thiếu Trong Cuộc Sống
Hội chứng serotonin nặng hơn có thể sẽ cần điều trị lưu trú tại bệnh viện. Thuốc cấp phát lúc này sẽ có chức năng điều hòa lại cảm xúc người bệnh hoặc giúp tê liệt các cơ, kiểm soát nhịp tim và huyết áp, ngăn chặn cơ thể sản sinh serotonin.
Cùng lúc, thở oxy và truyền dịch qua tĩnh mạch hỗ trợ duy trì oxy ở mức ổn định trong máu, giúp hạ sốt, bù nước lại cho bệnh nhân.
VI. Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của hội chứng serotonin?
Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với hội chứng serotonin:
Hãy nói chuyện với bác sĩ về những rủi ro có thể. Không tự dừng thuốc bạn đang uống. Nếu bác sĩ kê toa loại thuốc mới, bảo đảm bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc khác mà bạn đang dùng, đặc biệt nếu bạn nhận toa thuốc từ nhiều bác sĩ.
Nếu bạn và bác sĩ quyết định những lợi ích của việc kết hợp một số loại thuốc ảnh hưởng đến nồng độ serotonin lớn hơn so với những rủi ro, cẩn thận với hội chứng serotonin.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
VII. Sử dụng phương pháp tự nhiên làm tăng mức serotonin trong cơ thể
Tryptophan – hoạt chất đóng vai trò thiết yếu để sản sinh ra serotonin tự nhiên thường được tìm thấy trong các loại thực phẩm giàu protein.
Mặc dù thịt là loại thực phẩm cung cấp nguồn protein dồi dào nhưng protein còn được tìm thấy trong nhiều loại rau củ quả khác.
Dưới đây là danh sách thực phẩm giúp bạn tập trung bổ sung tryptophan (Thư viện Y Khoa) :
1. Cá hồi
Một loại cá rất giàu axit béo omega-3 (healthline) cực kỳ tốt cho sức khỏe. Các axit béo này có khả năng hỗ trợ duy trì một hệ xương chắc khỏe, giúp sáng mắt cùng một làn da khỏe mạnh.
Hàm lượng vitamin D cùng lúc có thể vừa bổ trợ xương, răng và cơ bắp.
Với nhóm đối tượng ăn chay hay kiêng thịt, có thể hấp thu omega-3 từ hạt chia, hạt bí, quả óc chó hoặc các chế phẩm từ đậu nành.
2. Thịt gia cầm
Thịt gia cầm có chứa tryptophan bao gồm thịt gà, gà tây, thịt vịt, ngỗng. Như ức gà, có nhiều protein nhưng ít chất béo.
3. Trứng
Có nhiều cách để chế biến món ăn từ trứng. Tuy nhiên hãy ưu tiên các món trứng luộc bởi món trứng chiên có thêm dẫu mỡ sẽ khiến nó trở nên ít lành mạnh hơn.
4. Rau bina
Các loại rau màu xanh đậm như rau bina (còn gọi là rau bó xôi) là một nguồn thực phẩm khác có chứa tryptophan.
Ngoài ra rau bina còn chứa Sắt, Sắt tạo ra các tế bào hồng cầu khỏe mạnh. Thiếu sắt trong chế độ ăn có thể dẫn đến thiếu máu và khó thở.
5. Các loại hạt
Không chứa nhiều tryptophan như cá, thịt gia cầm hoặc trứng nhưng hạt là một nguồn tryptophan, chất béo tốt, chất xơ và protein tốt cho cả người ăn chay.
6. Sữa
Ngoài tryptophan, sữa còn là nguồn cung cấp canxi tốt cho hệ xương và răng chắc khỏe. Loại sữa ít béo hoặc sữa tách béo sẽ tốt cho cơ thể hơn là sữa béo nguyên kem.
7. Các chế phẩm từ đậu nành
Các chế phẩm từ đậu nành như đậu phụ, sữa đậu nành hoặc nước tương cũng là một nguồn cung cấp tryptophan. Đây cũng là lựa chọn phù hợp cho người ăn chay.
Kết:
Hội chứng serotonin mặc dù hay xảy ra và có thể nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nhưng lại hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu như cả bệnh nhân và thầy thuốc chú ý đến những tác dụng phụ của các loại thuốc có thể gây hội chứng này để theo dõi và phòng ngừa trong quá trình điều trị bệnh.
Về Trang Chủ: TÂM LÝ HỌC HIỆN ĐẠI
