Giới Thiệu Về Tâm Lý Học Hành Vi
Thuyết hành vi, hay còn được gọi là Tâm lý học hành vi, là một học thuyết về học tập dựa trên quan niệm: tất cả các hành vi đều có thể được học thêm có điều kiện (điều kiện hóa). Điều kiện hóa xuất hiện thông qua các tương tác của đối tượng với môi trường. Nghe định nghĩa phía trên, bạn sẽ có thể cảm thấy thật rắc rồi. Vậy bây giờ hãy cũng tìm hiểu thêm tâm lý học hành vi là gì nhé!
Các nhà tâm lý học hành vi tin rằng phản ứng của con người đối với kích thích từ môi trường chính là cái tạo nên hành vi. Để trả lời cho câu hỏi tâm lý học hành vi là gì, thì đầu tiên, phải nắm được hành vi có thể được học tập một cách có hệ thống và được quan sát một cách rõ ràng từ bên ngoài, không đi sâu vào diễn biến tâm lý nội tâm.
Xem thêm:
- Hội Chứng Paraphrenia – Tác Hại Của Bệnh Ảo Tưởng
- Hiệu Ứng “Google”- Mặt Trái Của Sự Phát Triển Xã Hội
- Pareidolia- Hiện Tượng Ảo Giác Khuôn Mặt
Về cơ bản, người ta chỉ xét đến những hành vi quan sát được – những thứ như nhận thức, cảm xúc và tâm trạng, đều khó được xem xét.
Lược sử hình thành và phát triển.
Thuyết hành vi được chính thức thiết lập vào năm 1913 với sự xuất bản bài phân tích của John B. Watson có tên “Psychology as the Behaviorist Views It.” (Tâm lý học qua cái nhìn của nhà hành vi học). Toàn bộ bài phân tích được Watson, người được xem là “cha đẻ” của thuyết hành vi.
Vậy, tâm lý học hành vi là gì? Nói một cách đơn giản, những nhà tâm lý học hành vi thuần túy tin rằng tất cả các hành vi đều là kết quả của trải nghiệm.
Bất kỳ ai, dù nền tảng xuất thân học vấn có là gì đi nữa, vẫn có thể được đào tạo theo một cách thức nào đó với các điều kiện tác động phù hợp.
Từ khoảng năm 1920 đến giữa những năm 1950, thuyết hành vi bắt đầu trở thành trường phái tư tưởng thống trị trong tâm lý học. Một số người cho rằng sự phổ biến của tâm lý học hành vi đã vượt ra khỏi khuôn khổ mong muốn đơn thuần là xây dựng tâm lý học như một ngành học khách quan và có thể đo lường được.
Xem thêm: Hội Chứng Mất Ngủ – Nguyên Nhân Của Suy Giảm Trí Nhớ
Các nhà nghiên cứu chú trọng vào việc tạo ra các học thuyết có thể mô tả được một cách rõ ràng và đo lường được dựa trên thực nghiệm nhưng vẫn phải tạo được nhiều đóng góp mang sức ảnh hưởng lên cuộc sống thường ngày của con người.
Có 2 loại điều kiện hóa chính:
Điều kiện hóa cổ điển là một kỹ thuật thường được sử dụng trong huấn luyện hành vi. Nay được gọi là kích thích có điều kiện và hành vi có được được biết đến với tên gọi phản ứng có điều kiện.
Điều kiện hóa từ kết quả (đôi khi còn được gọi là điệu kiện hóa phương tiện) là một phương thức học tập có được thông qua các tác nhân củng cố và trừng phạt. Với điều kiện hóa từ kết quả, một liên kết được hình thành giữa một hành vi và kết quả của hành vi đó. Khi một kết quả tích cực có được sau khi thực hiện một hành động, hành động đó có khả năng xuất hiện trở lại trong tương lai. Ngược lại, các phản ứng theo sau bởi kết quả tiêu cực sẽ ít có khả năng lặp lại trong tương lai.
Những điều quan trọng cần biết.
Có khá nhiều kỹ thuật trị liệu có gốc rễ từ tâm lý học hành vi. Tâm lý học hành vi là gì khi không còn phát triển mạnh mẽ sau năm 1950? Nó vẫn giữ vai trò là học thuyết nền tảng, nhưng những nguyên lý của nó vẫn còn rất quan trọng.
Xem thêm: “Sự Im Lặng Của Bầy Cừu” Sự Đáng Sợ Của Nhân Cách Bị Biến Đổi
Thậm chí ngày nay, phân tích hành vi vẫn thường được sử dụng như một kỹ thuật trị liệu giúp trẻ bị tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ học những kỹ năng mới. Nó thường gắn liền với các quá trình định hình (khen thưởng để đạt được hành vi mong muốn) và xâu chuỗi (chia công việc thành các phần nhỏ hơn rồi dạy và xâu chuỗi các bước kế tiếp lại với nhau).
Các kỹ thuật liệu pháp hành vi khác bao gồm liệu pháp ác cảm, phương pháp làm mất cảm thụ có hệ thống, phương pháp tặng thưởng có giá trị kinh tế, tạo mô hình mẫu và quản lý hành vi tích cực.
Một trong số những thế mạnh đáng gườm nhất của tâm lý học hành vi là khả năng quan sát và đo lường hành vi một cách rõ ràng. Những hạn chế của cách tiếp cận này là nó không thể phân tích được những quá trình nhận thức và sinh lý bên trong ảnh hưởng lên hành vi.
Mặc dù hiện nay thuyết hành vi không còn giữuđược vị thế thống trị như trước đây nhưng nó vẫn có một tác động lớn giúp ta hiểu rõ thêm về tâm lý học con người. Bản thân quá trình điều kiện hóa đã giúp chúng ta hiểu được nhiều loại hành vi khác nhau, từ cách con người học tập đến quá trình phát triển của ngôn ngữ.
Nhưng có lẽ đóng góp lớn nhất của tâm lý học hành vi nằm ở khả năng áp dụng thực tiễn của nó. Những kỹ thuật của nó có thể đóng một vai trò mạnh mẽ trong việc điều chỉnh các hành vi có vấn đề và khuyến khích các hành vi tích cực và có ích hơn.
Ngoài tâm lý học, các bậc cha mẹ, giáo viên, những nhà huấn luyện thú vật và nhiều người khác có thể sử dụng những nguyên lý cơ bản của tâm lý học hành vi, hiểu được tâm lý học hành vi là gì để giúp huấn luyện các hành vi tích cực mới và hạn chế những hành vi không mong muốn.
Trở Về Trang: Tâm Lý Học Hiện Đại
